کلیشه یک ورقه از جنس معمولا ژلاتینی یا فلزی است که دارای برجستگی و فرورفتگی ها وگاهی توری هایی است.
در کلیشه قسمت های برجسته یا قسمت های توری شکل باعث انتقال رنگ و... به روی جسم یا صفحه مورد نظر می گردد.
مهرها ساده ترین نوع کلیشه ای است که همه آنرا دیده ایم است.
پس به طور کلی کلیشه عبارت است از : یک قالب از طرح چاپی مورد نظر برای چاپ روی سطوح می باشد.
کلیشه معمولا از جنس ژلاتین ، پلاستیک ، فلز و... می باشد.
مهر ها
طلاکوب
چاپ تامپو
چاپ فلکسو
و خیلی از چاپ های دیگر
استفاده از کلیشه در چاپ فلکسو که روشی دیرینه است که در صنعت چاپ است که سالیان زیادی مور استفاد است فقط روش ساخت کلیشه فلکسو از انالوگ به دیجیتال تغییر یافته است
کلیشه های غلطکی ، کلیشه هایی هستند که معمولا از جنس های انعطاف پذیر مثل ژلاتین ساخته می شوند و برای چاپ های مسطح مثل چاپ روی انواع کاغذ ، مقوا ، پلاستیک و... استفاده میشوند.
البته کلیشهای غلطکی جنس سخت هم مورد استفاده است.
بعد از اماده کردن این نوع کلیشه ها ، کلیشه آماده شده دور یک سیلندر قرار می گیرد سپس طرح روی کلیشه به جوهر آغشته می شود و در نهایت روی لایه مورد نظر چاپ می شود.
کلیشه ها به خودی خود به وسیله جوهرهای مخصوص خود ، قابلیت چاپ بر روی بسیاری از اجناس را دارند.
کلیشه های تخت هم از جنس های نرم مثل ژلاتین و هم از جنس های سخت مثل فلز ، بسته به نوع سطح و موارد مصرف ساخته می شوند.
جنس و روش طراحی انواع کلیشه مهمترین کلیشه های مورد استفاده در صنعت چاپ را در زیر به اختصار برای شما توضیح میدهیم.
نرم ترین کلیشه کلیشه های ژلاتینی هستند و یکی از پر کاربردترین نوع کلیشه ها هستند ولی برای همه امور چاپی قابل استفاده نیستند.
مثلا این کلیشه برای تیراژهای بسیار بالا قابل استفاده نیستند.
این کلیشه ها را اگر بخواهم خیلی ساده توصیف کنم ، توری ای است که به یک چارچوب فلزی یا چوب متصل شده است و جاهایی از این توری قابلیت انتقال جوهر را دارد که ما میخواهیم ، مابقی قسمت ها پر میشوند.
با فشار رنگ از قسمت های باز توری به صفحه زیرین منتقل می شود.
پس کلیشه های شابلونی کلیشه هایی هستند که ضخامت ندارند و تنها دارای سوراخ هایی ریز بر روی خود هستند.
این نوع کلیشه در چاپ سیلک استفاده میگردد و همانظور که گفتیم از شابلون در این نوع چاپ استفاده میکنیم.
کلیشه های دیجیتال همانند کلیش های شابلونی هستند با این تفاوت که به جای استفاده از طوری از لایه کربنی مانند استفاده میشود که قسمت هایی از این لایه به نور حساس و قسمت های دیگر به نور لیزر حساس نیستند.
با تابش نور و عبور نور از قسمت های حساس ، چاپ بر روی سطح مورد نظر انجام میپذیرد.
کلیشه های تامپو صفحه ای فلزی هستند که با لیزر حکاکی میشوند ، سپس صفحه لاستیکی مانند به صورت رفت و برگشتی روی صفحه لاستیکی مینشیند و رنگ قسمت های فرو رفته به روی صفحه لاستیکی منتقل و سپس بر روی جسم مورد نظر منتقل میشود.
این نوع کلیشه معمولا برای چاپ و حک روی چوب و چرم استفاده میشود.
بدین صورت که با داغ شدن کلیشه و فشار بر روی سطح مورد نظر عمل چاپ انجام میشود.
کلیشه های فلزی در موارد مختلفی از جمله چاپ های تیراژ بالا و داغی استفاده میشوند و همانطور که از اسمش نیز مشخص است از فلز ساخته مشوند.
جنس فلز مورد استفاده در کلیشه های فلزی نایلوپرینت است.
کلیشه را به وسیله دستگاه های جدیدی که در بازار موجود است می سازند.
یکی از مزایای این نوع چاپ این است که می توان رنگ های مختلف را بر روی سطوح صاف و ناصاف و یا حتی صیقلی چاپ کرد.
در کلیشه به دلیل اینکه جوهر آن سریعا خشک می شود و نیازی به فرصت برای خشک شدن ندارد، رنگ های مختلف با فاصله زمانی بسیار کم روی سطح بدون هیچ گونه مشکل یا ترکیب رنگی با رنگ قبلی چاپ می شوند.
کلیشه با ثبات و دوام طرح را ایجاد کرده و لایه های مختلف را میتوان با دقت بسیار بالایی روی هم چاپ میکنند.
این نکته را هم میتوان خاطر نشان کرد که در گذشته ساخت کلیشه زمان بر بود ولی با پیشرفت تکنولوژی ، راحتی و صرفه جویی بسیار زیادی در زمان به وجود امده است.
ابتدا طرح در کامپیوتر طراحی می شود و سپس روی کاغذ کالک پرینت گرفته می شود.
کاغذ پرینت شده با ژلاتین و یا پلاستیک درون میز نور یووی قرار داده می شود و پس از نوردهی با فرچه و حلال شستشو داده می شود تا نقش و طرح مورد نظر برجسته گردد.
ابتدا برای ساخت آن ابتدا روی سطح فلز مواد حساس به نور میریزند.
سپس از فیلم نگاتیو استفاده می شود.
در مرحله بعد از اسید برای گود کردن قسمت های غیر ضروری استفاده می شود و قسمت های نورخورده محکم می شود.
برای ساخت آن روی طرح پرینت گرفته شده یک لایه نازک از لاک حساس روی توری شابلون کشیده می شود و به همراه پرینت طرح داخل دستگاه می رود و پس از نوردهی شابلون با فشار آب می شورند تا آماده شود.
بعد از آنکه طرح را روی کاغذ کالک چاپ کردید آن را به همراه نایلوپرینت داخل دستگاه کلیشه سازی قرار دهید و به آن نور تابیده میشود.
در مرحله بعدی آن را با حلال مناسب و فرچه می شویند.
کلیشه نایلوپرینت می تواند تا حدود دمای ۲۰۰ درجه را تحمل کند و به همین دلیل برای چاپ داغی سر رسید و تقویم و چرم مناسب می باشد.
ابتدا طرح را در فتوشاپ ، کورل و ... کشیده و روی کاغذ کالک پرینت می گیریم. برای تهیه آن می توان از لاک مایع استفاده کرد .
پس از آن که روی میز نور قرار گرفت طرح را اسید زده و روی کلیشه قرار می دهیم.
• تولید این کلیشه دارای ۷ مرحله است.
نور پشت • تصویرسازی لایه ماسک کربی
• نور اصلی یا نور رو : با این نور تصویر اصلی روی کلیشه چاپ می شود و پلیمرهای آن سفت می گردد.
• شستشوی کلیشه : قسمت هایی که به آن نور نرسیده شسته می شوند.
• خشک کن
• نوردهی نهایی : این نور دهی برای این منظور استفاده می شود که دیگر چسبندگی نداشته باشد.
• کنترل کیفیت : با استفاده از دستگاه سختی سنج مراحل تولید و سختی کلیشه مورد بررسی قرار میگیرد.
ساخت کلیشه بسته به نوع ، جنس ، ابعاد و... بسیار متفاوت است
مثلا قیمت کلیشه ژلاتینی بر حسب سانتی متر مربع است
قیمت کلیشه فلزی بر حسب عمق و سانتی متر مربع است مقلا 3 میل با ابعاد 3 در 10
